Dyrektywa Omnibus w praktyce – czyli jak sklepy internetowe radzą sobie (lub nie) z nowymi obowiązkami

Dyrektywa Omnibus – wdrożona do polskiego prawa przez nowelizację ustawy o informowaniu o cenach towarów i usług – nakłada na sprzedawców obowiązek wskazywania najniższej ceny danego produktu lub usługi, jaka obowiązywała w ciągu 30 dni przed wprowadzeniem obniżki. Na tym kończą się przepisy. Cała reszta – czyli to, czym jest „obniżka”, gdzie i w jaki sposób prezentować najniższą cenę oraz jak obliczać 30-dniowy termin – wynika przede wszystkim z wytycznych Prezesa UOKiK.

Za każdym razem, gdy informujesz o obniżce ceny produktu lub usługi, musisz też pokazać, jaka była najniższa cena tego produktu w ciągu ostatnich 30 dni przed promocją. Nie ma znaczenia czy robisz to przez przekreślenie starej ceny, dodanie napisu „-20%”, czy po prostu przez użycie słowa „promocja”.

Kiedy już ustalimy, że mamy obowiązek podania najniższej ceny sprzed 30 dni, pojawiają się kolejne wyzwania.

• Jak prawidłowo liczyć 30-dniowy okres?

To kluczowy moment, ponieważ błędne ustalenie okresu odniesienia może sprawić, że cała promocja będzie niezgodna z przepisami – nawet jeśli informacja o obniżce została formalnie podana. Zasadą jest, że najniższa cena musi pochodzić z 30 kolejnych dni kalendarzowych, które kończą się dzień przed rozpoczęciem promocji. Nie liczymy jedynie dni roboczych, sprzedażowych, czy dni, kiedy produkt był dostępny. Zawsze chodzi o ciągłe 30 dni kalendarzowych.

Skoro wiemy już, jak wyliczyć 30-dniowy okres, pora przejść do kolejnego kroku – czyli ustalenia punktu odniesienia – konkretnej ceny, która była najniższa w tym czasie. To właśnie tę cenę należy wskazać konsumentowi jako podstawę do obniżki. Wbrew pozorom, nie zawsze będzie to cena regularna.

• Co z tzw. promocjami kroczącymi? Czy każdą kolejną obniżkę trzeba porównywać z nową ceną?

 Promocja krocząca to taka, która zmienia się w czasie – np. rabat się pogłębia (z -10% do -30%).
W przypadku promocji kroczącej obowiązuje zasada, że każdą nową obniżkę należy odnieść do najniższej ceny z 30 dni przed jej wprowadzeniem.

• Gdzie i jak pokazywać najniższą cenę?

Przepisy nie narzucają jednego rozwiązania, ale UOKiK ma jasne preferencje. Jak to zrobić, żeby było zgodnie z przepisami i jednocześnie nie odstraszało klienta? Każda informacja o cenach  – w tym również o obniżkach – musi być prezentowana w sposób dobrze widoczny, jednoznaczny i niebudzący wątpliwości. Klient powinien z łatwością móc porównać ceny i zrozumieć, jaka faktycznie korzyść wynika z promocji.

W przypadku informowania o promocji, sprzedawca ma obowiązek podać zarówno cenę sprzedaży (czyli tę aktualną, obniżoną), jak i najniższą cenę z 30 dni przed obniżką. Te dwie ceny powinny być prezentowane obok siebie – np. bezpośrednio na karcie produktu lub w liście wyników wyszukiwania – i w taki sposób, aby były czytelne i nie wymagały od konsumenta dodatkowego wysiłku (np. klikania, czy scrollowania).

Dopuszczalne są jednak pewne uproszczenia, o ile nie wpływają one na zrozumiałość przekazu. Przykładowo, jeśli przestrzeń na stronie jest ograniczona, możliwe jest pokazanie samego komunikatu o najniższej cenie (np. „Najniższa cena z 30 dni przed obniżką: 199 zł”), natomiast dodatkowe wyjaśnienia odnoszące się do tego, że dotyczyła programu lojalnościowego – mogą zostać umieszczone w rozwijanym dymku, notatce lub przycisku „więcej informacji”.

Innymi słowy – informacji o najniższej cenie sprzed 30 nie możesz schować w regulaminie, ukryć w koszyku ani napisać drobnym druczkiem na dole strony. Nawet jeśli formalnie spełniasz obowiązek, ale informacja jest trudna do znalezienia – to może zostać uznane za naruszenie.

Wątpliwości zasiane w tytule tego artykułu nie są bezpodstawne. Choć obowiązek informowania o najniższej cenie z 30 dni przed obniżką wydaje się prosty na papierze, praktyka pokazuje, że sklepy internetowe wciąż mają z tym poważny problem. Część z nich w ogóle pomija ten obowiązek, inne próbują go wypełnić w sposób nieczytelny, a jeszcze inne – choć działają w dobrej wierze – popełniają błędy wynikające z niejasnych interpretacji.

Dlatego w tej części artykułu przyjrzymy się konkretnym przypadkom i przykładom podawania przez sklepy internetowe informacji o obniżce w nieprawidłowy sposób.

• Brak wskazania najniższej ceny z 30 dni przed promocją. UOKiK wymaga, by jednoznacznie informować o najniższej cenie sprzed promocji, np. dopiskiem: „Najniższa cena z 30 dni przed obniżką: 129 zł”. Nie wystarczy też podać dwóch cen i jedną z nich przekreślić – bez wyjaśnienia, czym dokładnie jest cena przekreślona, taka prezentacja może wprowadzać konsumenta w błąd.

• Podawanie aktualnej ceny i ceny przekreślonej, przy czym komunikat wyjaśniający, jest dostępny dopiero w przypisach, lub w dolnej części strony.

• Prezentowanie informacji o najniższej cenie obowiązującej w okresie 30 dni przed wprowadzeniem obniżki w sposób nieczytelny: czcionka, kolorystyka, kontrast.

• Obliczanie wielkości obniżki w odniesieniu do ostatniej lub standardowej ceny towaru, a nie najniższej ceny z ostatnich 30 dni.

Nawet jeśli sklep formalnie spełnia obowiązek informowania o najniższej cenie z 30 dni przed obniżką, nie oznacza to jeszcze, że wszystko jest zgodne z przepisami. UOKiK zwraca uwagę, że niektóre działania – choć pozornie poprawne – mogą wprowadzać konsumenta w błąd.

UOKiK w swoich wytycznych wskazuje szereg przykładów:

1. Informowanie o obniżeniu ceny towaru niemającego wcześniejszej ceny, która mogłaby zostać obniżona,
2. Przekreślanie ceny, która nigdy nie obowiązywała – np. prezentowanie jako „starej” ceny kwoty, która nie była faktycznie stosowana w sprzedaży,
3. Używanie ogólnych haseł typu „do -70%” bez doprecyzowania – gdy większość produktów objęta jest dużo niższym rabatem,
4. Długotrwałe promocje przedstawiane jako wyjątkowa okazja – np. akcje trwające tygodniami lub miesiącami, które nadal promowane są hasłami typu „tylko teraz”, „oferta specjalna” czy „okazja dnia”. UOKiK zwraca uwagę, że takie działanie może wprowadzać konsumenta w błąd, jeśli sugeruje ograniczony czas trwania korzyści cenowej, której w rzeczywistości nie ma.
5. Obniżka dotyczy tylko jednego kanału sprzedaży, ale komunikowana jest jako ogólnodostępna – jeśli promocja obowiązuje np. tylko w aplikacji, ale komunikat reklamowy sugeruje, że dotyczy również sklepu internetowego czy stacjonarnego, może to wprowadzać konsumenta w błąd. Przedsiębiorca ma obowiązek odnosić się do najniższej ceny z 30 dni obowiązującej w tym konkretnym kanale sprzedaży, którego dotyczy promocja, i wyraźnie to zaznaczyć.

Wymogi UOKiK dotyczące informowania o obniżkach są bardzo rygorystyczne i w praktyce często trudno im sprostać, zwłaszcza przy ograniczeniach technicznych czy interfejsowych występujących w sklepach internetowych. Choć obowiązek informowania o najniższej cenie z 30 dni przed obniżką wydaje się prosty, praktyka pokazuje, że wdrożenie go w sposób prawidłowy, wymaga znacznie więcej niż tylko technicznego spełnienia wymogów. Czasem nawet pozornie drobne błędy w komunikacji cenowej mogą zostać uznane za wprowadzające w błąd. Dlatego każda promocja powinna być przemyślana przede wszystkim pod kątem jej zgodności z wytycznymi UOKiK.

Jeśli masz wątpliwości, czy Twój sklep internetowy prawidłowo informuje o promocjach i cenach – warto to zweryfikować zanim zrobi to UOKiK. Nasza kancelaria wspiera przedsiębiorców w dostosowywaniu do obowiązujących wymagań – m.in. poprzez audyty sklepów internetowych, w ramach których wskazujemy wprost, które elementy prezentacji cen i promocji są nieprawidłowe oraz podpowiadamy, jak je poprawić, aby były zgodne z wymaganiami UOKIK.