Umowa współautorska

Tworzenie wspólnego dzieła przez więcej niż jedną osobę to codzienność w wielu branżach – od zespołów programistycznych, przez agencje kreatywne, po wspólne publikacje naukowe. Umowa współautorska pozwala jasno określić zasady współpracy, podział praw i obowiązków, a także reguluje kwestie korzystania z utworu oraz czerpania z niego korzyści.

Brak umowy o wspólne zarządzanie prawami autorskimi do utworu może prowadzić do konfliktów, trudności w komercjalizacji dzieła oraz problemów z jego dalszym rozwojem. Z tego względu warto zadbać o odpowiednie porozumienie między twórcami już na etapie prac nad utworem.

Umowa współautorska czyli inaczej umowa o wspólne zarządzenie prawami autorskimi do utworu to porozumienie zawierane pomiędzy dwiema lub więcej osobami, które wspólnie tworzą utwór i wnoszą do niego wkład twórczy. Jej celem jest uregulowanie kwestii związanych z:

• podziałem udziałów we współautorstwie,

• sposobem korzystania z utworu (samodzielnie lub wspólnie),

• podejmowaniem decyzji o zmianach, publikacji, adaptacjach,

• kwestiami wynagrodzenia i eksploatacji komercyjnej,

• odpowiedzialnością za naruszenia praw osób trzecich.

Umowa współautorska jest niezbędna wszędzie tam, gdzie nad jednym utworem pracuje więcej niż jedna osoba i każda z nich wnosi twórczy wkład w jego stworzenie. Dotyczy to nie tylko dużych projektów korporacyjnych, ale także współpracy mniejszych zespołów, freelancerów i osób fizycznych. Odpowiednie uregulowanie współautorstwa pozwala uniknąć konfliktów i umożliwia legalną eksploatację utworu, zarówno komercyjną jak i niekomercyjną.

Kto konkretnie powinien zadbać o umowę współautorską?

Software house’y i zespoły programistyczne, gdy kilku developerów pracuje nad wspólnym kodem źródłowym, aplikacją, biblioteką czy modułem systemowym.

Agencje kreatywne, brandingowe, marketingowe, które realizują wspólne projekty graficzne, identyfikację wizualną, kampanie reklamowe, treści audiowizualne.

Freelancerzy i niezależni twórcy, którzy współpracują przy tworzeniu utworu z innymi specjalistami (np. grafik + copywriter, producent + reżyser).

Współautorzy książek, scenariuszy, prac naukowych,  którzy wspólnie opracowują teksty, publikacje, koncepcje badawcze lub scenariusze.

Partnerzy projektów badawczo-rozwojowych (R&D) współtworzący dokumentację, algorytmy, modele lub elementy IP wymagające jasnego określenia udziałów.

Startupy technologiczne, których członkowie zespołu wspólnie opracowują MVP, koncepcje aplikacji, content marketingowy lub dokumentację.

Twórcy treści multimedialnych i audiowizualnych, np. przy produkcji filmów, podcastów, materiałów edukacyjnych lub gier, gdzie współtwórcami są różni specjaliści.

Współautorstwo oznacza, że żadna ze stron nie może swobodnie korzystać z utworu bez zgody pozostałych współautorów, chyba że ustalono inaczej. Brak umowy może uniemożliwić publikację lub komercjalizację dzieła, szczególnie gdy jeden z autorów się rozmyśli. Spory o udział procentowy w prawach mogą zablokować możliwość dalszego rozwoju lub sprzedaży utworu. Tylko przy jasnych ustaleniach możliwe jest zawarcie dalszych umów (np. licencyjnych, inwestycyjnych).

• Przygotowanie umów współautorskich

– dopasowanych do charakteru projektu i proporcji wkładu twórczego.

• Weryfikacja i analiza projektów umów

– identyfikacja ryzyk i braków w projektach przygotowanych przez kontrahentów.

• Doradztwo przy podziale autorskich praw majątkowych

– ustalanie zasad korzystania z utworu, publikacji, adaptacji, licencjonowania.

• Regulowanie sytuacji po rozwiązaniu współpracy

– zasady dalszego korzystania z utworu, podział korzyści, odpowiedzialność za naruszenia.

• Wsparcie przy sporach o autorstwo i wkład twórczy

– pomoc w ocenie praw autorskich, w tym dowodzenie współautorstwa.

Rozumiemy, jak złożone potrafią być relacje między współtwórcami zarówno w środowisku biznesowym, jak i artystycznym. Mamy doświadczenie w obsłudze projektów, w których współautorstwo dotyczyło nie tylko kodu źródłowego czy grafiki, ale także koncepcji, treści, dokumentacji czy materiałów multimedialnych. Wiemy, jakie konsekwencje niesie brak umowy współautorskiej i potrafimy temu skutecznie zapobiec.

Tworzymy umowy dopasowane do specyfiki współpracy: uwzględniamy proporcje wkładu twórczego, prawa do samodzielnego korzystania z utworu, decyzje dotyczące eksploatacji, przenoszenia praw czy udzielania licencji. Działamy sprawnie, jasno komunikujemy ryzyka i zapewniamy rozwiązania zgodne z realiami branży IT, kreatywnej i technologicznej.

Czy zawsze trzeba zawierać umowę współautorską, jeśli kilka osób tworzy coś razem?

Nie zawsze, ale zdecydowanie warto. Gdy dzieło powstaje w wyniku współpracy kilku twórców, brak umowy może prowadzić do nieporozumień dotyczących praw autorskich, podziału zysków czy możliwości korzystania z utworu.

Czy współautorstwo oznacza zawsze równe udziały?

Niekoniecznie. Domniemywa się, że udziały są równe, ale współautorzy mogą ustalić w umowie inne proporcje w zależności od rzeczywistego wkładu twórczego każdej osoby.

Czy mogę sprzedać swoją część praw do wspólnego utworu bez zgody pozostałych współautorów?

Zasadniczo możesz sprzedać swój udział w majątkowych prawach autorskich do wspólnego utworu bez zgody pozostałych współautorów, chyba że w umowie ustalono inaczej. Sprzedaż udziału w prawie nie daje jednak  nabywcy prawa do samodzielnego rozporządzania całością utworu (np. publikacji, udzielenia licencji na cały utwór) – do tego nadal wymagana jest zgoda wszystkich współtwórców, chyba że postanowiono inaczej w umowie.

Czy firmie zlecającej wykonanie dzieła przez kilka osób przysługuje automatycznie pełnia praw?

Nie. Jeśli kilka osób tworzy dzieło jako współautorzy, a brak jest odpowiedniej umowy, prawa pozostają przy twórcach. Klient powinien zabezpieczyć swoje interesy, zawierając umowę współautorską i/lub umowy przenoszące prawa autorskie.